Που πάνε τα τραγούδια όταν πεθαίνουν.

 Έχω γύρω μου μια στοίβα αγαπημένα cd. Το καθένα ξεχωριστά σημαίνει κάτι. Μια δική του εποχή. Πρόσωπα, συνθήκες και περιστάσεις που πηγαίνουν πολύ βαθιά στο χρόνο. Βγάζω κάποια παλιά δισκάκια από τη σκονισμένη θήκη τους και επιχειρώ να τα ακούσω. Αναγνωρίζω την εισαγωγή, τη φωνή, τον παραμικρό στίχο. Σαν το σκυλί του Παβλόφ ανακαλώ μια ιδέα συναισθήματος. Θυμάμαι πόσο έντονο ήταν κάποτε. Σήμερα δεν είναι παρά μια ιδέα μνήμης – ευτυχώς καλά αποθηκευμένη κι ασφαλισμένη στη θυρίδα της. Το συναισθηματικό φορτίο δεν αντιστοιχεί πια. Κλωτσάει. Άλλοι ήχοι έχουν πάρει τη θέση της τότε αποκλειστικής υπόκρουσης κι άλλα αισθήματα έχουν αντικαταστήσει εκείνα της αρχαίας εποχής. Τοποθετώ και πάλι τα δισκάκια στη θήκη τους. Ανακατεμένα πια – τα πάλαι ποτέ αυστηρά ταξινομημένα – επιστρέφουν στη σκόνη τους. Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον‧ αν παραστεί μεγαλύτερη ανάγκη‧ Όταν η μνήμη θα γίνει το μόνο ασφαλές καταφύγιο.

Σκέφτομαι πως έρχεται μια στιγμή που η μουσική μιας ζωής παύει να σημαίνει. Μπορεί προσωρινά: για λίγες μέρες ή εβδομάδες, μπορεί και για περισσότερο. Φοβάμαι πως σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί και για πάντα. Ειδικά αν έχεις συνηθίσει να υπάρχει μια υπόκρουση για το οτιδήποτε, η φθορά είναι αναπόφευκτη‧ το νόημα έχει μια τάση να χάνεται ευκολότερα αν στην, έτσι κι αλλιώς, σύντομη ζωή του, έχει σημάνει περισσότερα απ’ όσα οφείλει. Η μουσική αναλύεται σε ήχους. Η εμπειρία σου αναγνωρίζει τους ήχους, τους τοποθετεί εκεί που πρέπει να τοποθετηθούν μηχανικά και σταδιακά κόβει κάθε δεσμό με το συναίσθημα. Τόσο απλά: η κάποτε αποκλειστική γλώσσα του αισθήματος σου, γίνεται ένας μυστήριος, αλλοπρόσαλλος κώδικας, ανίκανος να δηλώσει την παραμικρή σαφήνεια.

Δεν είναι όσο κακό ακούγεται. Η μουσική είναι ένας δεσμός που χρειάζεται διαρκή ανανέωση. Η σχέση μας μαζί της δεν είναι όσο δεδομένη μπορεί να πιστεύει κάποιος. Το ότι συναντηθήκαμε σε κάποια φάση της ζωής μας με ένα τραγούδι δε σημαίνει πως θα το κουβαλάμε εσαεί στις αποσκευές μας. Ακόμα κι αν το τραγούδι αυτό, έφτασε μια δεδομένη στιγμή να σημαίνει τα πάντα, δεν αποκλείεται σε μια αντίστοιχη μελλοντική συνθήκη, όταν στραφούμε μηχανικά σ’ αυτό για παρηγοριά και φροντίδα, να μας γυρίσει την πλάτη. Την έχουν τα τραγούδια αυτή τη συνήθεια να ζητούν την αποκλειστικότητα μιας εποχής και να προτιμούν την προσήλωση σε συγκεκριμένες στιγμές. Έχει να κάνει με τη γονεϊκή τους φύση. Με την αρχή που έχουν πάρει από τους δημιουργούς τους να φροντίζουν τις ανθρώπινες αδυναμίες και να τις παρηγορούν από τη σκληρότητα του κόσμου – όσο φαίνεται να υπάρχει ανάγκη.

Κι είναι πάντα εκεί τα τραγούδια, μέχρι τη μοιραία στιγμή της ενηλικίωσης ενός συναισθήματος ή γεγονότος, που θα τα αφήσει πίσω. Τότε κι αυτά μας ξεχνάνε. Δεν διεκδικούν πια την προσοχή μας. Όσο τα διαχωρίζουμε από τις νέες μας εμπειρίες, τόσο απομακρύνονται κι εκείνα από τα αισθήματά μας. Παραχωρούν τη θέση τους σε καινούργια τραγούδια που μιλάνε άλλες διαλέκτους, ενώ στρέφονται σε νέα ξένα και παρθένα συναισθηματικά κενά. Ώσπου γίνονται και για κάποιον άλλον σταδιακά απαραίτητα και στην πορεία άχρηστα. Κι έρχονται και παρέρχονται φευγαλέα στα ραδιόφωνα, στα περαστικά αυτοκίνητα, σε απρόβλεπτες σετλιστ συναυλιών, σε αταίριαστα χείλη και σε σκονισμένες δισκοθήκες-χρονοκάψουλες.

Και τα τραγούδια, τα πιο δικά μας στον κόσμο, τα θεμέλια μιας εποχής, η ταυτότητά μας για ένα, δυο ή παραπάνω φεγγάρια, γίνονται φαντάσματα περαστικά μιας φευγαλέας μνήμης. Για μας. Γιατί κάπου αλλού, για κάποιον άλλον, που τα ανακαλύπτει για πρώτη φορά γίνονται τα πάντα – η πατρίδα, η ταυτότητα, η γλώσσα κι η θρησκεία ενός ολοκαίνουργιου κι ορφανού συναισθήματος. 

(Κείμενο του Jirashimosu που δημοσιεύτηκε στο musicpaper.gr.)