Πολύ πριν γίνει κατάσταση, η «κρίση» ήταν προαίσθημα, μετά ψίθυρος και μετά γεγονός. Ακόμα κι όταν έγινε γεγονός όμως η κρίση δεν έγινε κατάσταση. Όχι για όλους τουλάχιστον. Όχι καθολικά. Ο φόβος ναι, ο φόβος ήταν και είναι καθολικός. Φόβος απέναντι στο άγνωστο, στο κοινό κακό, όπως ο φόβος για τον πόλεμο και το σεισμό, ή ο φόβος για τις πλημμύρες και τις πυρκαγιές.
Την κρίση βιαστήκαμε να την κάνουμε κατάσταση γιατί υπήρχαν πολλοί λόγοι να γίνει. Θα δικαιολογούσε πολλά θέματα που είχαν προκύψει τον τελευταίο καιρό και παραφούσκωσαν για να τα βασίζουν στην αδιαφορία, την καλή διάθεση ή την ηλιθιότητα του λαού όσοι είχαν το συμφέρον, την πίτα και το μαχαίρι.
Σαφέστατα υπάρχει μια γερή βάση: Άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο, οι νέοι κόβουν τις αναβολές τους και μπαίνουν στο στρατό να γλιτώσουν την καταιγίδα (για ένα χρόνο – κάτι είναι κι αυτό). Μέσα σε όλη αυτή την αναταραχή εκλογές: οι πολιτικοί βρίσκουν έδαφος να αρχίσουν τις διακηρύξεις, ποιος φταίει, ποιος δε φταίει, ποιος το προέβλεπε, ποιος θα τα έκανε αλλιώς. Όλοι έχουν απαντήσεις και θέσεις. Λύση δεν έχει κανείς. Η λύση είναι λογική και δε μας περισσεύει. Η λύση είναι και όρεξη για δουλειά (αυτή κι αν δεν περισσεύει).
Η κρίση πολύ πριν γίνει κατάσταση έγινε αφορμή, αφορμή για γκρίνιες και αψιμαχίες. Έγινε όχημα και πεδίο αντιπαραθέσεων. Οι πονηροί επιτήδειοι την κατάλαβαν σα διαθέσιμο εργαλείο για να στηρίξουν τις θέσεις τους. Η κρίση φορτώθηκε και βάρη που δεν της αντιστοιχούσαν. Δεν υπάρχει κρατική υποδομή, κοινωνικοί μηχανισμοί, παιδεία, περίθαλψη, πνευματική ζωή. Για όλα ευθύνεται η κρίση. Ισοπεδωτικά. Ότι παράπαιε σ’ αυτή τη χώρα είναι σαν να βρήκε την απόλυτη ενσάρκωση του στην κρίση. Σαν να προετοιμαζόταν από πάντα για την άφιξή της.
Πέρασε η εποχή των παχέων αγελάδων. Τέρμα τα ρωμαϊκά θεάματα και οι γαστριμαργικές εξτραβαγκάντζες που πνίγονται στο αλκοόλ σε νυχτερινές εξόδους δίχως τέλος. Οι ρωμαϊκές αρένες πια μόνο στην τηλεόραση. Το ίδιο και τα λουκούλλεια γεύματα στις χιλιάδες κατσαρόλες που αχνίζουν στους δέκτες. Η αυτοκρατορία υψώνει την τόγα και αποκαλύπτει τα πήλινα πόδια της. Είναι σκάνδαλο να υπερχρεώνεις για να ψυχαγωγείς. Έχεις υποχρέωση να εμψυχώνεις δωρεάν (η με ένα συμβολικό πόσο) την καταπονημένη μάζα. Είναι καθήκον ιερό. Σαν τις πόρνες που στρατολογούνταν στους πολέμους για να ανυψώσουν το ηθικό των φαντάρων.
Ποιοι είναι όμως αυτοί που κατέβασαν τις τιμές; Οι υπερχρεωστες; Όχι βέβαια. Αυτοί εξακολουθούν να θησαυρίζουν προσφέροντας τα προσφιλή τους φούμαρα. Τις τιμές τις «κατέβασαν» αυτοί που δεν τις είχαν ποτέ υψηλές. Στην ουσία δεν κατέβασαν τίποτα. Απλά δημοσιοποίησαν ότι στη χώρα αυτή, οι πραγματικοί καλλιτέχνες, πάντα για το δεκάευρο έκαναν την Τέχνη τους. Μόνο που τώρα αυτό αρχίζει να αποκτά νόημα στη συνείδηση των πολλών.
Η κρίση όμως δεν είναι παρά ένα παραπέτασμα που έπεσε βίαια γιατί ήταν σαθρά τα δοκάρια που το στήριζαν κι αποκάλυψε γυμνή τη σκηνή. Δεν ήμασταν έτοιμοι για την παράσταση κι η πλατεία είχε γεμίσει. Άνοιξαν οι προβολείς και βρεθήκαμε γυμνοί κι εκτεθειμένοι στα μάτια του κόσμου. Τι κι αν προβάραμε όλο τον Αισχύλο, το Σοφοκλή και τον Ευριπίδη σε μια ώρα. Όταν ήρθε η ώρα της κρίσης και άνοιξε η αυλαία, το κοινό μας έπιασε με τα σώβρακα, πριν ανεβούμε στους κοθόρνους και φορέσουμε τα σοβαρά μας προσωπεία.
Η κρίση δεν είναι κατάσταση. Είναι ένα γεγονός που αποτελείται από δεκάδες άλλα γεγονότα. Η κρίση δεν είναι καν παράσταση. Είναι το έργο. Η σκηνική συνθήκη που μας έπιασε απροετοίμαστους. Καλύτερα σκέφτομαι. Δωρεάν είσοδος. Δεν έχουμε σκηνικά και κοστούμια. Δεν έχουμε φώτα. Έχουμε ένα βίαιο φωτιστικό κανόνι που λέγεται το βλέμμα της υπόλοιπης Ευρώπης και του κόσμου ολόκληρου. Κι επειδή ποτέ δε μάθαμε καλά τα αρχαία ας κατέβουμε από τους βωμούς και τις θυμέλες. Η κρίση επιτάσσει να παίξουμε απλά. Τον εαυτό μας. Και να συστήσουμε στον κόσμο τον Νεοέλληνα. Απλά τώρα που τέλειωσαν τα σταριλίκια κι όλοι μοιραζόμαστε ένα καμαρίνι, ας κάνουμε τον κόπο, κάπου ανάμεσα σε δεύτερο και τρίτο κουδούνι, πριν βγούμε μια και καλή για την πρεμιέρα, να συστηθούμε μεταξύ μας.
Την κρίση βιαστήκαμε να την κάνουμε κατάσταση γιατί υπήρχαν πολλοί λόγοι να γίνει. Θα δικαιολογούσε πολλά θέματα που είχαν προκύψει τον τελευταίο καιρό και παραφούσκωσαν για να τα βασίζουν στην αδιαφορία, την καλή διάθεση ή την ηλιθιότητα του λαού όσοι είχαν το συμφέρον, την πίτα και το μαχαίρι.
Σαφέστατα υπάρχει μια γερή βάση: Άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο, οι νέοι κόβουν τις αναβολές τους και μπαίνουν στο στρατό να γλιτώσουν την καταιγίδα (για ένα χρόνο – κάτι είναι κι αυτό). Μέσα σε όλη αυτή την αναταραχή εκλογές: οι πολιτικοί βρίσκουν έδαφος να αρχίσουν τις διακηρύξεις, ποιος φταίει, ποιος δε φταίει, ποιος το προέβλεπε, ποιος θα τα έκανε αλλιώς. Όλοι έχουν απαντήσεις και θέσεις. Λύση δεν έχει κανείς. Η λύση είναι λογική και δε μας περισσεύει. Η λύση είναι και όρεξη για δουλειά (αυτή κι αν δεν περισσεύει).
Η κρίση πολύ πριν γίνει κατάσταση έγινε αφορμή, αφορμή για γκρίνιες και αψιμαχίες. Έγινε όχημα και πεδίο αντιπαραθέσεων. Οι πονηροί επιτήδειοι την κατάλαβαν σα διαθέσιμο εργαλείο για να στηρίξουν τις θέσεις τους. Η κρίση φορτώθηκε και βάρη που δεν της αντιστοιχούσαν. Δεν υπάρχει κρατική υποδομή, κοινωνικοί μηχανισμοί, παιδεία, περίθαλψη, πνευματική ζωή. Για όλα ευθύνεται η κρίση. Ισοπεδωτικά. Ότι παράπαιε σ’ αυτή τη χώρα είναι σαν να βρήκε την απόλυτη ενσάρκωση του στην κρίση. Σαν να προετοιμαζόταν από πάντα για την άφιξή της.
Πέρασε η εποχή των παχέων αγελάδων. Τέρμα τα ρωμαϊκά θεάματα και οι γαστριμαργικές εξτραβαγκάντζες που πνίγονται στο αλκοόλ σε νυχτερινές εξόδους δίχως τέλος. Οι ρωμαϊκές αρένες πια μόνο στην τηλεόραση. Το ίδιο και τα λουκούλλεια γεύματα στις χιλιάδες κατσαρόλες που αχνίζουν στους δέκτες. Η αυτοκρατορία υψώνει την τόγα και αποκαλύπτει τα πήλινα πόδια της. Είναι σκάνδαλο να υπερχρεώνεις για να ψυχαγωγείς. Έχεις υποχρέωση να εμψυχώνεις δωρεάν (η με ένα συμβολικό πόσο) την καταπονημένη μάζα. Είναι καθήκον ιερό. Σαν τις πόρνες που στρατολογούνταν στους πολέμους για να ανυψώσουν το ηθικό των φαντάρων.
Ποιοι είναι όμως αυτοί που κατέβασαν τις τιμές; Οι υπερχρεωστες; Όχι βέβαια. Αυτοί εξακολουθούν να θησαυρίζουν προσφέροντας τα προσφιλή τους φούμαρα. Τις τιμές τις «κατέβασαν» αυτοί που δεν τις είχαν ποτέ υψηλές. Στην ουσία δεν κατέβασαν τίποτα. Απλά δημοσιοποίησαν ότι στη χώρα αυτή, οι πραγματικοί καλλιτέχνες, πάντα για το δεκάευρο έκαναν την Τέχνη τους. Μόνο που τώρα αυτό αρχίζει να αποκτά νόημα στη συνείδηση των πολλών.
Η κρίση όμως δεν είναι παρά ένα παραπέτασμα που έπεσε βίαια γιατί ήταν σαθρά τα δοκάρια που το στήριζαν κι αποκάλυψε γυμνή τη σκηνή. Δεν ήμασταν έτοιμοι για την παράσταση κι η πλατεία είχε γεμίσει. Άνοιξαν οι προβολείς και βρεθήκαμε γυμνοί κι εκτεθειμένοι στα μάτια του κόσμου. Τι κι αν προβάραμε όλο τον Αισχύλο, το Σοφοκλή και τον Ευριπίδη σε μια ώρα. Όταν ήρθε η ώρα της κρίσης και άνοιξε η αυλαία, το κοινό μας έπιασε με τα σώβρακα, πριν ανεβούμε στους κοθόρνους και φορέσουμε τα σοβαρά μας προσωπεία.
Η κρίση δεν είναι κατάσταση. Είναι ένα γεγονός που αποτελείται από δεκάδες άλλα γεγονότα. Η κρίση δεν είναι καν παράσταση. Είναι το έργο. Η σκηνική συνθήκη που μας έπιασε απροετοίμαστους. Καλύτερα σκέφτομαι. Δωρεάν είσοδος. Δεν έχουμε σκηνικά και κοστούμια. Δεν έχουμε φώτα. Έχουμε ένα βίαιο φωτιστικό κανόνι που λέγεται το βλέμμα της υπόλοιπης Ευρώπης και του κόσμου ολόκληρου. Κι επειδή ποτέ δε μάθαμε καλά τα αρχαία ας κατέβουμε από τους βωμούς και τις θυμέλες. Η κρίση επιτάσσει να παίξουμε απλά. Τον εαυτό μας. Και να συστήσουμε στον κόσμο τον Νεοέλληνα. Απλά τώρα που τέλειωσαν τα σταριλίκια κι όλοι μοιραζόμαστε ένα καμαρίνι, ας κάνουμε τον κόπο, κάπου ανάμεσα σε δεύτερο και τρίτο κουδούνι, πριν βγούμε μια και καλή για την πρεμιέρα, να συστηθούμε μεταξύ μας.
(Κείμενο του Jirashimosu που δημοσιεύτηκε στις Μητροπολιτικές Ιστορίες - τεύχος 8)
No comments:
Post a Comment